|
Trendy w turystyce europejskiej
Teresa BUCZAK Instytut Turystyki
Opracowano na
podstawie nie publikowanego materiału Megatrends of tourism in Europe to the
year 2005 and beyond. ETC - ETAG January 2001 r.
miesięcznik "HOTELARZ" lipiec 2001
Turystyka światowa rozwija się na skalę masową, a podróże międzynarodowe są raczej zjawiskiem normalnym
niż wyjątkowym. W 1999 r roku w Europie zanotowano 390 milionów podróży, a przemysł turystyczny stał się znaczącą gałęzią handlu i usług, zatrudniającą największą liczbę pracowników na kontynencie.
Liczba podróży zagranicznych wzrasta systematycznie, z wyjątkiem krótkich okresów kryzysów ekonomicznych
bądź politycznych. Rozwija się także turystyka krajowa czemu sprzyja powszechne wykorzystanie samochodów prywatnych.
Minione tysiąclecie zapoczątkowało erę wielkich przemian ekonomicznych i społecznych. Pewne symptomy zmian w
turystyce europejskiej są widoczne już teraz, czego wyrazem jest ograniczenie tempa wzrostu liczby podróży i zmniejszenie się udziału Europy w światowym rynku.
Rozwój społeczeństwa
postindustrialnego prowadzi do zanikania zarówno starych, jak i nowo pojawiających
się gałęzi przemysłu, co powoduje mniejszą stabilność społeczną. Długie
okresy bezrobocia i wielokrotne zmiany miejsca pracy w ciągu całego życia są
coraz powszechniejszym zjawiskiem. Niepewność jutra kształtuje wzory
wydatkowania i oszczędzania, a większa różnorodność możliwych do nabycia
dóbr i usług konkuruje z wydatkami na podróże.
Dystrybucja dochodów staje się
coraz bardziej nierównomierna. Z jednej strony ludzie o wysokich zarobkach
dysponują mniejszą ilością wolnego czasu, z drugiej zaś rosnąca grupa
ludzi biednych ma nadmiar przymusowego czasu wolnego.
Globalizacja w przemyśle, nadwyżki
zdolności produkcyjnych w kluczowych sektorach produkcji i ogólny nadmiar
kapitału stanowią nowe, wpływowe siły ekonomiczne, które ograniczają możliwość
interwencjonizmu państwowego i prowadzą do ostrej konkurencji międzynarodowej.
pomoc rządów dla sektora turystycznego maleje wraz ze wzrostem roli gospodarki
rynkowej i prywatyzacji sektora. Jednocześnie, popyt w turystyce jest bardziej
zależny od dobrej współpracy sektora publicznego i prywatnego niż inne
dziedziny handlu. Rynek zjednoczonej Europy nie sprawdził się w sferze
turystyki ze względu na brak konsekwentnej polityki Unii w tej dziedzinie.
Wysokie i niejednolite podatki oraz nadmiar przepisów powodują stałe
pogarszanie się warunków funkcjonowania branży, prowadząc do utraty
konkurencyjności na światowym rynku.
Zaniechanie działalności sklepów
typu duty free i wysokie koszty paliw spowodowały wzrost opłat na niektórych
głównych liniach tranzytowych, zwłaszcza obsługiwanych przez transport
powietrzny i morski. Malejąca pomoc państwa w finansowaniu promocji za granicą,
zmiany w systemach dystrybucji, sprzedaży i rezerwacji, coraz większa liczba
przepisów -wszystko to spowodowało rosnącą presję na małe przedsiębiorstwa
i niekorzystnie wpłynęło na jakość usług.
Niższy poziom inflacji w długim
okresie oferuje lepsze warunki do handlu, ale prowadzi także do ograniczenia
dochodów z oszczędności oraz wydatków emerytów i osób starszych, których
liczba gwałtownie wzrasta w ostatnich latach.
Zaawansowane technologie (szczególnie
w dziedzinie informacji, rezerwacji i dystrybucji) przyspieszają i spowodują
zmiany w przemyśle turystycznym, umożliwiając późniejsze rezerwacje, a także
wzrost liczby podróży indywidualnych w formie all inclusive. Już dziś wielu
doświadczonych turystów jest w stanie zorganizować sobie samodzielnie podróż
i częściej wyjeżdżać, jeśli tylko wybór i kupno są łatwe. W miarę zwiększania
się dostępności, będzie wzrastała liczba korzystających z nich osób.
Niekorzystnym zjawiskiem jest
rosnące zanieczyszczenie środowiska naturalnego i koszty związane z jego
ochroną Interwencjonizm państwa w tym zakresie, nowe przepisy i podatki mogą
niekorzystnie wpłynąć na popyt. Może jeszcze upłynąć jakiś czas, nim
opisane wyżej czynniki w pełni się ujawnią, ale zmiany zachodzą szybciej niż
kiedykolwiek przedtem. Turystyka staje się bardziej zmienna; ulega ekonomicznej
presji recesji, wpływa na nią brak poczucia bezpieczeństwa oraz liczne inne
zagrożenia. Zakłócenia rozwoju będą raczej dotyczyły niektórych regionów,
a nie całego świata. Pojawią się zatem zwycięzcy i przegrani
Korzystnym zjawiskiem będzie
zainteresowanie podróżami zagranicznymi większości populacji krajów rozwiniętych.
potencjał
rozwoju jest bardzo duży. Szacuje się, że obecnie w podróżach międzynarodowych
bierze udział około 3,5 % populacji świata. Zgodnie z danymi WTO, odsetek ten
może wzrosnąć do 7 % w następnej dekadzie.
Na podstawie obserwacji zjawisk
zachodzących w turystyce europejskiej i gospodarce światowej oraz raportów
krajów członkowskich European Travel Commission (ETC), eksperci z European
Travel & Tourism Action Group (ETAG) opracowali listę najważniejszych
trendów, które można pogrupować ze względu na różne aspekty.
Trendy ogólne
Rośnie ilość czasu wolnego.
Wakacje przestały być dobrem luksusowym, gdyż pojawia się wiele możliwości
konkurencyjnego sposobu spędzania wolnego czasu.
Liczba podróży na osobę ciągle
wzrasta, lecz czas trwania tych wyjazdów jest coraz krótszy.
Liczba klasycznych wyjazdów z północy
na południe rośnie wolniej niż wyjazdów z południa na północ, ze wschodu
na zachód i z zachodu na wschód.
Wydatki
Całkowite wydatki turystyczne,
zwłaszcza wydatki na transport rosną szybciej niż inne składniki kosztów
podróży, przede wszystkim z powodu częstszych i trwających krócej wyjazdów.
Dzienne wydatki zostały generalnie utrzymane, ale wydatki w przeliczeniu na
jedną podróż spadły - właśnie z powodu skrócenia jej czasu. Niemniej usługi
konkurencyjne (często w miejscu zamieszkania), oferujące szeroką gamę możliwości
spędzenia wolnego czasu (np. parki tematyczne, kluby sportowe i odnowy
biologicznej, imprezy kulturalne), będą wpływały na wydatki turystyczne,
szczególnie w okresie recesji.
Kierunki podróży
Liczba podróży międzykontynentalnych
z i do Europy wzrasta szybciej niż ruch turystyczny między krajami
europejskimi.
Liczba podróży między krajami
Europy rośnie szybciej niż turystyka krajowa. Wzrastający popyt na wyjazdy do
nowych, nieznanych i unikatowych miejsc jest równoważony przez powtórne
wyjazdy do tych samych regionów, w których turyści mieli pozytywne doświadczenia.
Wzrasta liczba podróży
wakacyjnych, podczas których turyści odwiedzają kilka krajów. Coraz bardziej
popularne będą się stawały regiony oferujące produkt typu "coś dla każdego".
Sezony turystyczne
Zainteresowanie zimowymi
wakacjami w słońcu, turystyka kulturowa i podróże statkami rozwijają się
szybciej niż tradycyjne wyjazdy związane z uprawianiem sportów zimowych.
Wyjazdy aktywne stają się tak
samo popularne zimą i latem. Z wyjazdów poza sezonem najczęściej korzystają
emeryci i osoby starsze.
Warunki podróżowania
Aspekty środowiskowe będą
wywierały coraz większy wpływ na zachowania konsumentów i wybór kraju
docelowego podróży. Potrzeba bezpieczeństwa podczas wakacji stale wzrasta.
Społeczności lokalne stają się bardziej krytyczne wobec zjawiska turystyki.
Potrzeby i motywacje podróży
Rośnie popyt na wyjazdy zawierające
elementy kultury, edukacji, historii, aktywności sportowej, a także
zainteresowanie korzyściami zdrowotnymi wynikającymi z wyjazdu.
Odpoczynek i relaks (jako
przeciwieństwo wypełniania wakacji różnymi formami aktywności) nadal
pozostaje bardzo ważną cechą imprezy turystycznej.
Jakość, autentyczność i różnorodność
stają się najistotniejszymi elementami postrzegania i wyboru kierunku podróży.
Rośnie potrzeba łączenia
podczas podróży wakacyjnych wypoczynku i uczestnictwa w różnych
wydarzeniach.
Wyjazdy, podczas których można
połączyć wykonywany zawód z zainteresowaniem (hobby), cieszą się rosnącą
popularnością.
Istotnymi elementami
postrzegania wakacji są takie cechy, jak: przygoda, fantazja, luksus i przyjemność,
w połączeniu z atmosferą wyłączności.
Nowe aspekty segmentacji
Rynek czasu wolnego będzie
bardziej ulegał modzie. Podróże służbowe staną się oszczędniejsze i większą
uwagę będzie się zwracać na czas ich trwania. W krajach wysoko rozwiniętych
kobiety samodzielne pod względem finansowym będą miały większy wpływ na
wybór kierunków podróży i sposobu spędzania czasu niż obecnie.
Najlepsze perspektywy rozwoju
przedstawiają następujące segmenty:
Za najbardziej dynamicznie
rozwijający się segment rynku uważani są seniorzy. Przeciwieństwo stanowi
turystyka młodzieży, zagrożona niedostatkiem odpowiednich usług -
transportowych i innych, a także zmniejszaniem się dodatki od instytucji
edukacyjnych.
Turystyka biznesowa - wzrost
liczby tego rodzaju podróży zależy głównie od działań marketingowych.
Powodzeniem będą się cieszyły wyjazdy grupowe z powodu specjalnych okazji:
na konferencje, targi oraz podróże motywacyjne i wyjazdy łączące pracę z
wypoczynkiem.
Największy potencjał wzrostu
ujawniają odwiedziny u krewnych i przyjaciół oraz wszystkie formy wyjazdów
specjalistycznych.
Będzie się rozwijać turystyka
miejska, szczególnie z okazji wydarzeń kulturalnych czy sportowych, głównie
w formie coraz krótszych wyjazdów.
Szybciej niż wyjazdy w okresie
letnim czy też turystyka wypoczynkowa typu "słońce i plaża" i
tradycyjne wyjazdy zimowe na narty będą się rozwijały wyjazdy zimowe do krajów
południowych oraz rejsy statkami wycieczkowymi.
Nadal popularne będą wyjazdy
jednodniowe w różnych celach.
Nowe produkty: istnieje
zapotrzebowanie na nowy rodzaj produktów przeznaczonych dla ludzi o zróżnicowanych,
specjalistycznych zainteresowaniach. Wyjazdy powinny umożliwiać łączenie
pracy z wypoczynkiem.
Coraz większą liczbę klientów,
także seniorów będą przyciągały wakacje związane z potrzebą przeżycia
przygody oraz podróże do krajów bardzo odległych od miejsca zamieszkania, które
stanowią dziś 18 % wszystkich zamorskich podróży (np. do dżungli) - w
komforcie i poczuciu bezpieczeństwa.
Wyjazdy grupowe organizowane dla
określonych społeczności lub grup zawodowych potrzebują wyspecjalizowanej
obsługi. Znaczna większość tego typu podróży jest organizowana
samodzielnie lub przez instytucje niekomercyjne.
Rośnie też zainteresowanie
turystyką wiejską, powrotem do natury, a w mniejszym stopniu - dużym obecnie
ruchem campingowym i caravaningowym.
Trendy w organizacji podróży
Obserwować się będzie większe
zainteresowanie zorganizowanymi podróżami indywidualnymi, ze szkodą dla
zorganizowanych wyjazdów grupowych.
Maleje liczba uczestników
zorganizowanych wyjazdów grupowych, ale są one bardziej zróżnicowane. Rosnącym
powodzeniem cieszą się imprezy, które zapewniają wszystkie rodzaje świadczeń
(all inclusive).
Technologie informacyjne
Systemy informacji, lepsze i łatwiej
dostępne, umożliwiają późniejsze rezerwacje, często też prowadzą do
bardziej elastycznego traktowania programu podróży.
Wzrośnie znaczenie systemów
dystrybucji i lepszego świadczenia usług dla indywidualnego turysty.
Produktem stanie się
dostarczanie informacji za pośrednictwem internetu. Kraje (regiony) będą
konkurencyjne, jeśli umiejętnie wykorzystają nowe media.
Trendy związane z produktami
Konsumenci stają się bardziej
krytyczni i pewni siebie: coraz bardziej zwracają uwagę na związek między
ceną a jakością.
Wzrasta rola komfortu i
dodatkowych korzyści. Turyści oczekują większego
osobistego zainteresowania, nawet w drobnych sprawach.
Wzrasta grupa klientów poszukujących
produktu "minimalnego".
Zainteresowanie produktami najwyższej
jakości będzie wzrastało tylko nieznacznie lub wcale.
Wszelkie dodatkowe wyposażenie i
udogodnienia w hotelach, wliczone w cenę noclegu, będą mile widziane.
Usługi transportowe
Zgodnie z prognozami, liczba
przewozów lotniczych będzie wzrastać. Jednak większe koszty oraz natłok
samochodów prywatnych doprowadzą w efekcie do ograniczenia wielu podróży.
Transport publiczny powinien odnieść z tego tytułu korzyści, pod warunkiem,
że zostaną zapewnione przez rządy podstawowe inwestycje infrastrukturalne, do
których można zaliczyć rozwój lotnisk. Inwestycje te są konieczne; ich
zaniechanie wpłynęłoby niekorzystnie na perspektywy rozwoju.
Istnieje rosnąca potrzeba
przemieszczania się w miejscu pobytu na wakacjach.
Konsumenci są coraz bardziej
zainteresowani używaniem alternatywnych środków lokomocji w celu dojechania
do miejsca przeznaczenia.
Wzrośnie liczba przewozów
lotniczych i udział podróży z wykorzystaniem samolotu i pociągu łącznie.
Liczba przejazdów pociągiem między dużymi aglomeracjami będzie wzrastać.
Utrzymuje się duże
zainteresowanie statkami wycieczkowymi.
Usługi noclegowe i
gastronomiczne
Dotychczas były to największe
obszary wzrostu. Prawdopodobnie będzie tak nadal, jednak towarzyszyć temu będą
duże zmiany. Hotele najwyższej klasy mogą osiągnąć stan nasycenia, będzie
rósł natomiast popyt na hotele trzygwiazdkowe i niższej klasy. Coraz częściej
nocleg w hotelach będzie sprzedawany w formie pakietu, szczególnie przy
wyjazdach na krótko.
Usługi gastronomiczne będą się
rozwijać poprzez sieć wyspecjalizowanych restauracji. Największym popytem
cieszyć się będą dobrej jakości małe restauracje i zajazdy. Kontynuowanym
trendem będzie nie tylko poszukiwanie wysokiej jakości i nowości w kuchni,
ale także uleganie zmiennym modom.
Przewiduje się zwiększone
zapotrzebowanie na noclegi i wyżywienie w wynajętych mieszkaniach, szczególnie
w pobliżu atrakcji turystycznych - takich jak parki tematyczne, obiekty sportowe
i kultury, centra odnowy biologicznej oraz wioski wakacyjne. Nadal pozostaną
popularne drugie domy.
Trzeba sobie zdawać sprawę, że
opisane wyżej trendy mają częściowo charakter ogólny, a w części odnoszą
się tylko do specyficznych grup. Próba ich zastosowania do wszystkich byłaby
poważnym błędem.
Turystyka nie jest z pewnością
zjawiskiem statycznym. Można oczekiwać, że zmiany te będą następowały w
nadchodzących latach. Jest ważne, aby uwzględnić je we właściwym momencie.
Wydaje się, że najgłębsze
zmiany są spowodowane przemianami w stylu życia. One prowadzą do rosnącej
segmentacji, ponieważ popyt stał się bardziej zmienny, elastyczny.
W krajach rozwiniętych jest więcej
obywateli w wieku emerytalnym, mniej ludzi młodych; więcej bogatych i wykształconych,
ale także więcej biednych, bezrobotnych i odsuniętych poza główny nurt życia
społecznego. Maleją stare więzi i lojalność wobec rodziny, nauczycieli,
rodzinnego miasta i religii.
Regiony, kraje i małe miejscowości
utracą swoją prawie monopolistyczną pozycję wobec stałych klientów. Rynek
masowy, większa częstotliwość podróży w ciągu całego roku będą sprzyjać
wzrostowi popytu, ale wzrośnie konkurencja oraz możliwości wyboru. Podróżni
będą bardziej zorientowani na produkty, dlatego w promocji większego
znaczenia nabierze koncentrowanie się na specyficznych segmentach rynku niż ogólna
promocja kraju.
Prognozy krótkoterminowe są
mniej korzystne. Dojrzałość niektórych rynków i niepewne perspektywy
rozwoju gospodarki światowej, przewidujące tempo wzrostu gospodarczego na
poziomie 3 % lub mniej, nie wyglądają obiecująco. W 2000 roku ujawniło się
dalsze ograniczenie udziału turystyki europejskiej na świecie, a wiele krajów
odnotowało zmniejszenie tempa wzrostu, stagnację, a nawet spadek liczby
przyjazdów.
Turystyka wyjazdowa w większości
krajów wzrastała, szczególnie na trasach odległych. WTO przewiduje, że jeżeli
obecny trend się utrzyma, wyjazdy z Europy przewyższą ruch przyjazdowy w ciągu
najbliższych dwudziestu lat.
Jednakże WTO prognozuje wielkie
możliwości dla przyszłych podróży międzynarodowych. Warunek osiągnięcia
sukcesu i odwrócenia negatywnych tendencji specjaliści upatrują w efektywnym
marketingu i nowych produktach.
Europa potrzebuje lepszej
polityki państwa i bardziej dogodnych warunków funkcjonowania branży
turystycznej. Żeby osiągnąć zrównoważony wzrost, niezbędne jest ożywienie
współpracy między sektorem publicznym i prywatnym.
[hotelarze.pl] |
