4 kadencja Sejmu

Interpelacja nr 778

do ministra gospodarki

w sprawie zakresu i zasad funkcjonowania systemu usług hotelarskich

Szanowny Panie Ministrze! W środowisku hotelarsko-turystycznym dość powszechną jest opinia, że obowiązujące obecnie uregulowania prawne dotyczące standaryzacji obiektów świadczących usługi hotelarskie nie gwarantują właściwego ich poziomu i dalszego rozwoju. Dotyczy to usług zarówno na rynku krajowym, jak i międzynarodowym, zwłaszcza w kontekście naszego przyszłego członkostwa w Unii Europejskiej.

Obowiązujące w tych kwestiach rozwiązania zawarte w ustawie o usługach turystycznych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU nr 133 z 1997 r., poz. 884, z późn. zm.) oraz w rozporządzeniu ministra gospodarki w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie z dnia 13 czerwca 2001 r. (DzU nr 66 z 2001 r., poz. 665) są nie tylko niespójne i mało precyzyjne, ale także nie odpowiadają wymogom współczesnej gospodarki turystyczno-hotelarskiej. Najogólniej rzecz biorąc, w szczególności dotyczą one:

Po pierwsze: braku jednoznacznych, czytelnych i logicznie uzasadnionych kryteriów określających zasady standaryzacji i kwalifikacji poszczególnych obiektów hotelowych (pensjonat, hotel itp.). Niekiedy pozostają one w sprzeczności z normami obowiązującymi w krajach Unii Europejskiej.

Po drugie: pominięcia wielu uwarunkowań wynikających z geograficznego położenia obiektów hotelowych (np. czynników dotyczących ich funkcjonalności w górach, nad jeziorami, morzem itp.).

I po trzecie: nadanie niewspółmiernie wysokiej - do stanu faktycznego - rangi przepisom dotyczącym obsługi osób niepełnosprawnych. Sugeruje to, że znakomita większość gości hotelowych to osoby sprawne inaczej.

Konkludując, stwierdzić można, że obecne rozwiązania prawne w zakresie świadczenia usług hotelowych przynoszą więcej szkody niż pożytku. Zachodzi zatem naszym zdaniem potrzeba nowelizacji przepisów w tej materii. W tym miejscu pozwolimy sobie zapytać pana ministra, czy taka ewentualność jest w tej chwili rozważana.

Ponadto prosimy o odpowiedź na następujące pytania:

1. Czy monitorowane są: realizacja ustawy o usługach turystycznych i wynikające z tej ustawy przepisy wykonawcze?
2. Jakie wnioski wynikają z dotychczas stosowanych przepisów i ewentualnego monitoringu w zakresie funkcjonowania obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie?

   Z wyrazami szacunku

   Posłowie Ryszard Maraszek
   i Tadeusz Tomaszewski

   Warszawa, dnia 28 lutego 2002 r.

Odpowiedź ministra gospodarki

na interpelację nr 778

w sprawie zakresu i zasad funkcjonowania sytemu usług hotelarskich

   W odpowiedzi na interpelację posłów: pana posła Ryszarda Maraszka i pana posła Tadeusza Tomaszewskiego dotyczącą uregulowań prawnych w zakresie standaryzacji obiektów świadczących usługi hotelarskie minister gospodarki uprzejmie informuje, że sprawa ta jest przedmiotem ciągłego zainteresowania ministerstwa. Minister gospodarki zobowiązany jest do realizowania zadań wynikających w tym zakresie z ustawy o usługach turystycznych, określającej m.in. podział obiektów na rodzaje i kategorie oraz nakładającej na przedsiębiorców świadczących usługi w tych obiektach określone obowiązki. Podstawowym zadaniem minister gospodarki jest formułowanie w oparciu o upoważnienie ustawowe tzw. wymagań kategoryzacyjnych - odnoszących się do poszczególnych rodzajów i kategorii obiektów hotelarskich, a konkretyzujących przepisy ustawy oraz określanie minimalnych wymagań co do wyposażenia innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie.

   Obecne uregulowania prawne dotyczące usług turystycznych, w tym dotyczące świadczenia usług hotelarskich, mają długą historię.

   Postulaty uchwalenia w Polsce ustawy o turystyce pojawiały się w środowiskach zainteresowanych turystyką od wczesnych lat 70. Wynikały m.in. z faktu, że posiadanie odpowiedniej regulacji materialnoprawnej było wówczas uważane za gwarancję korzyści polegających na dostępie do środków publicznych, przeznaczonych na realizację zadań państwa. Stąd dyskusje dotyczące tej regulacji kreowały zakres ustawy bardzo szeroko - zmierzały m.in. do zdefiniowania zjawiska turystyki, wskazania priorytetów społecznych i edukacyjnych tego zjawiska i stworzenia instytucji odpowiedzialnych za rozwój turystyki. Rozwojowi turystyki jako zjawiska społecznego, pomimo świadomości pewnych jej dysfunkcji, przypisywano bowiem zdecydowanie pozytywne znaczenie.

   Niejako na marginesie tego nurtu dyskusji teoretycznej i związanych z nią postulatów funkcjonowały zręby prawa turystycznego tworzonego przepisami rangi podustawowej - przede wszystkim zarządzeniami centralnych organów administracji państwowej (przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki i Głównego Komitetu Turystyki), dotyczące takich aspektów, jak działalność przewodników turystycznych i pilotów wycieczek zagranicznych, a wcześniej kierowników wycieczek krajowych, wymagań higieniczno-sanitarnych dla hoteli i innych obiektów hotelarskich, sytemu informacji turystycznej, a w połowie lat 80., po dopuszczeniu działalności prywatnych biur podróży, także i w zakresie wymagań dla ich prowadzenia. Przepisy te pełniły równocześnie dość istotną rolę reglamentacyjną, pomimo że wydano je bez wyraźnej podstawy ustawowej. Za podstawę ich wydawania przyjmowano bowiem ogólne normy kompetencyjne, zawarte w ustawach o utworzeniu GKKFiT, GKT czy następnie UKFiT.

   Wprowadzenie od 1989 r. nowej regulacji dotyczącej działalności gospodarczej i dokonanie związanego z tym procesu porządkowania prawa gospodarczego doprowadziło do uchylenia szeregu wspomnianych wyżej przepisów szczegółowych odnoszących się do turystyki, regulujących działalność pilotów wycieczek zagranicznych i przewodników turystycznych, funkcjonowanie systemu informacji turystycznej oraz prywatnych biur podróży. Uchylenie wspomnianych przepisów było konieczne, bowiem wkraczały one w materię swobody działalności gospodarczej, a wydawane były bez wyraźnej podstawy ustawowej, jedynie w oparciu o ogólną normę kompetencyjną. Uchylono zatem przepisy o przewodnikach turystycznych i pilotach wycieczek oraz o informacji turystycznej. Przepisy regulujące zasady prowadzenia prywatnych biur podróży straciły moc bezpośrednio przez wprowadzenie ustawy o działalności gospodarczej.

   Sytuacja przepisów określających rodzaje i kategorie zakładów i obiektów hotelarskich była bardziej złożona. Przepisy te stanowiły bowiem ˝ogólne standardy usług turystycznych˝, a zatem mieściły się w zakresie kompetencji ustawowych centralnych organów do spraw turystyki. Nie było podstawy do ich uchylenia, w związku z czym przepisy te stosowano najdłużej - w zasadzie do chwili wejścia w życie ustawy o usługach turystycznych 1 lipca 1998 r. Jednak podstawa ich wydania była niewystarczająca do ustalenia powszechnego obowiązku poddawania obiektów i zakładów hotelarskich zaszeregowaniu do określonego rodzaju i nadawania im kategorii. O zaszeregowanie takie występowali jedynie niektórzy przedsiębiorcy, a organy administracji nie dysponowały sankcją za nieprzestrzeganie przepisów określających wymagania dla poszczególnych rodzajów obiektów. Stan ten powodował, że na rynku funkcjonowały obok siebie obiekty używające nazw rodzajowych i oznaczenia kategorii na podstawie decyzji administracyjnej i takie, które nazw i oznaczeń kategorii używały bez decyzji i zwykle bez spełnienia wymagań - ze szkodą dla ich klientów i kontrahentów, wprowadzanych w błąd co do zakresu i jakości świadczonych usług.

   Prace legislacyjne nad ustawą o usługach turystycznych podjęto w 1992 r. z inicjatywy Marka Poszuchy ówczesnego wiceprezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki. Dyskusja dotycząca zakresu regulacji, prowadzona przy udziale samorządu gospodarczego w turystyce i stowarzyszeń branżowych, doprowadziła do istotnego ograniczenia zakresu przedmiotowego regulacji w stosunku do wspomnianych wyżej wcześniejszych przepisów. Podejmując po raz kolejny prace nad ustawą o turystyce, za najpilniejsze uznano wprowadzenie regulacji dotyczących ochrony konsumenta usług turystycznych, rozumianej zarówno jako ustalenie standardów świadczenia tych usług przez przedsiębiorców, jak i jako określenie warunków zawierania umów z klientami.

   Należy mieć przy tym świadomość, że postulat zawarcia w przepisach przygotowywanej ustawy regulacji dostosowującej polskie przepisy do wymagań Wspólnot Europejskich, w tym szczególnie do dyrektywy 314 z 1990 r., nie był w początkowym okresie prac formułowany, bowiem sama dyrektywa nie była jeszcze powszechnie znana. Termin jej wdrożenia w państwach członkowskich przypadał bowiem w 1992 r. Dopiero rok 1993 i następne przyniosły głębszą wiedzę o europejskich standardach ochrony konsumenta, w tym w zakresie usług turystycznych, i przesądziły o zakresie zawartych w projektowanej ustawie mechanizmów zabezpieczeń finansowych na rzecz klientów. Europejski standard w znacznym stopniu ograniczył zakres przedmiotowy tych zabezpieczeń - w pierwszych wersjach ustawy proponowano bowiem zabezpieczenia w pełni obejmujące odpowiedzialność kontraktową i deliktową wobec klientów biur podróży.

   Od wstępnego sformułowania założeń projektu do jego skierowania jako projektu rządowego do prac parlamentarnych upłynął długi - blisko czteroletni - okres prac przygotowawczych, zarówno dyskusji środowiskowych, jak i uzgodnień międzyresortowych. Najbardziej dyskusyjnym zagadnieniem okazało się wykorzystanie mechanizmów administracyjnych dla wymuszenia na przedsiębiorcach turystycznych spełnienia wymagań nowej ustawy, w tym zwłaszcza zapewnienie zabezpieczeń finansowych na rzecz klientów. Ustawa o działalności gospodarczej, stanowiąca podstawę wszelkich regulacji dotyczących swobody działalności gospodarczej, przewidywała dla obszarów działania wymagających bezpośredniej ingerencji administracyjnej formę koncesji, wydawanych przez naczelne organy administracji państwowej. Zastosowanie tego instrumentu w odniesieniu do usług turystycznych, stanowiących w potocznym odczuciu symbol działalności ˝lekkiej, łatwej i przyjemnej˝, powodowało opór polityczny przed skierowaniem projektu do Sejmu. Jednak bez skutecznego mechanizmu wdrażania nowych wymagań ustawowych uchwalanie ustawy w tym zakresie byłoby całkowicie niecelowe, dlatego ostatecznie zdecydowano się skierować do Sejmu projekt przewidujący koncesje dla organizatorów turystyki i pośredników turystycznych.

   Długą i trudną dyskusję w ramach uzgodnień międzyresortowych wywołała także regulacja odnosząca się do umów zawieranych przez biura podróży z ich klientami. Poszukiwano takiego rozwiązania, które nie naruszy zasad polskiego prawa cywilnego, a pozwoli na wdrożenie wymagań dyrektywy europejskiej. Ostatecznie przyjęto rozwiązanie połowiczne - ustawa o usługach turystycznych skoncentruje się na wymaganiach o charakterze administracyjnym i wymaganiach szczegółowych dotyczących materiałów informacyjnych oraz określeniu poszczególnych punktów umów, natomiast podstawowe kwestie konstrukcyjne umowy pomiędzy klientami a biurami podróży (umowy o podróż), w tym odpowiedzialność z tytułu niewykonania umowy, zostaną zawarte w Kodeksie cywilnym.

   Ustawa o usługach turystycznych uchwalona została ostatecznie 29 sierpnia 1997 r. jako jedna z ostatnich ustaw przyjętych przez Sejm II kadencji, a jej termin wejścia w życie ustalono, zgodnie z pierwotnym brzmieniem przepisu końcowego, na 1 stycznia 1998 r. (DzU nr 133, poz. 884).

   Jednak po zmianie rządu została ona bardzo szybko znowelizowana ustawą z 3 grudnia 1997 r. (DzU nr 158, poz. 1043),w ramach której odroczono pierwotny termin wejścia w życie o pół roku, to znaczy do 1 lipca 1998 r. Przyczyną tego odroczenia była nowa polityka gospodarcza, której elementem stało się weryfikowanie wszelkich regulacji prawnych ingerujących w swobodę prowadzenia działalności gospodarczej. Odroczenie terminu wejścia w życie ustawy wynikało zatem z intencji dokonania zmian w treści ustawy, jednak zmian takich ostatecznie nie zaproponowano. Równocześnie już po uchwaleniu ustawy weszła w życie nowa Konstytucja RP, ustanawiająca nowy system źródeł prawa. Istotną zmianą w tym systemie było wyłączenie zarządzeń centralnych organów administracji państwowej z systemu powszechnie obowiązujących źródeł prawa, a w konsekwencji niemożność wydania przez prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki przewidzianych w ustawie aktów wykonawczych. Wobec braku propozycji rządowych zmierzających do dostosowania przepisów ustawy do wymagań nowej konstytucji z odpowiednią inicjatywą wystąpili posłowie, dzięki czemu ustawą z dnia 23 lipca 1998 r. (DzU nr 113, poz. 714) dokonana została kolejna nowelizacja ustawy o usługach turystycznych, umożliwiająca wydanie niezbędnych aktów wykonawczych przez prezesa Rady Ministrów. Brak przepisów wykonawczych uniemożliwiał przez dłuższy okres realizację większości postanowień ustawy, zatem można stwierdzić, że jej wejście w życie następowało w praktyce z opóźnieniem i niezbyt skutecznie. Brak niezbędnych regulacji prawnych w przepisach wykonawczych nie tylko ograniczał realizację głównego celu ustawy - ochrony konsumenta usług turystycznych, ale także, wbrew intencji ustawodawcy, ograniczał możliwość podejmowania na nowo działalności gospodarczej w sferze usług turystycznych. Opóźnienia procesu legislacji dezorganizowały także pracę organów administracji odpowiedzialnych za wdrożenie ustawy.

   Okres wejścia w życie ustawy zbiegł się z kolejnymi zasadniczymi zmianami w polskim systemie prawnym. Te zmiany to reforma administracyjna, przewidująca m.in. decentralizaję administracji państwowej i przeniesienie szeregu kompetencji organów centralnych na wojewodów i organy administracji samorządowej, a także projekt kompleksowej reformy Prawa działalności gospodarczej, przewidujący m.in. doprecyzowanie pojęcia koncesji na działalność gospodarczą i ograniczenia zakresu koncesjonowania oraz jednolite uregulowanie instytucji zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej. Te fundamentalne zmiany wymusiły propozycję kolejnej nowelizacji ustawy o usługach turystycznych. Istotą tej nowelizacji, dokonanej ustawą z dnia 10 kwietnia 1999 r., jest zastąpienie przewidzianych ustawą koncesji organizatora turystyki i pośrednika turystycznego odpowiednimi zezwoleniami i powierzenie ich wydawania wojewodom.

   Konieczne zmiany ustawy, wymuszane zmieniającym się otoczeniem prawnym, mogły powodować wśród jej adresatów, w tym szczególnie przedsiębiorców działających w turystyce, stan dezorientacji. Utrudnia to spokojne wdrażanie jej przepisów, zwłaszcza w sytuacji zmieniających się terminów i okresów dostosowawczych. Konieczne zmiany ustawy zbiegają się także z propozycjami bardzo niedojrzałymi, powodującymi dodatkowy zamęt wśród zainteresowanych, jak na przykład poselski projekt ustawy o usługach turystycznych i hotelarskich, zawierający nagłośnione w prasie pomysły ˝dobrowolnych koncesji˝ i ˝dobrowolnych zabezpieczeń˝.

   Kolejną nowelizację przyjęto w ustawie z 28 kwietnia 2000 r. o zmianie ustawy o usługach turystycznych (DzU nr 43, poz. 486). Nowelizacja ta uwzględnia zmiany wynikające z ustalenia, w ustawie z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (t. jedn.: DzU z 1999 r. nr 82, poz. 928, z późn. zm.), działów administracji rządowej i ministrów właściwych w sprawach poszczególnych działów. W szczególności ustalenie ministra właściwego do spraw turystyki, która uzyskał status odrębnego działu administracji, spowodowało konieczność zmiany delegacji ustawowych do wydawania aktów wykonawczych do ustawy o usługach turystycznych. Akty normatywne wydawane dotychczas przez prezesa Rady Ministrów, na mocy ww. ustawy, są obecnie wydawane przez ministra właściwego do spraw turystyki. Zgodnie z rozporządzeniem prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2000 r. w sprawie szczegółowego zakresie działania ministra gospodarki (DzU nr 50, poz. 588) działem: turystyka kieruje minister gospodarki. Nowelizacja dotyczyła także zmian organizacyjnych w dotychczasowym Urzędzie Kultury Fizycznej i Turystyki dokonanych ustawą z dnia 20 stycznia 2000 r. o zmianie ustawy o utworzeniu Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki (DzU nr 9, poz. 116). Urząd ten został przemianowany na Urząd Kultury Fizycznej i Sportu, a dotychczasowe kompetencje prezesa urzędu w dziedzinie turystyki zostały przekazane ministrowi właściwemu do spraw turystyki. Nowelizacja ta wymagała wydania na nowo aktów wykonawczych do ustawy, stwarzając równocześnie okazję uwzględnienia w tych zmianach doświadczeń pierwszego okresu ich stosowania. Ostatniej, obszernej zmiany dokonano ustawą z dnia 8 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym, ustawy o wyższych szkołach zawodowych, ustawy o transporcie kolejowym i ustawy o usługach turystycznych oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego, ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych i ustawy o działach administracji rządowej - w związku z dostosowaniem do prawa Unii Europejskiej (DzU nr 122, poz. 1314).

   Najistotniejsze elementy tej nowelizacji to dostosowanie pojęcia przedsiębiorcy i statusu przedsiębiorców zagranicznych prowadzących działalność gospodarczą do Prawa działalności gospodarczej, określenie zasad reprezentowania przedsiębiorców zagranicznych przez agentów turystycznych, a także możliwość kontroli działalności agentów i nałożenie na agentów reprezentujących przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w Polsce niezgodnie z przepisami Prawa działalności gospodarczej lub w inny sposób naruszających interes klienta takich samych obowiązków i zakresu odpowiedzialności, jakie dotyczą polskich organizatorów turystyki.

   Odstąpienie od koncepcji wprowadzenia do Kodeksu cywilnego nowego typu ˝umowy o podróż˝, w ramach którego przewidywano pierwotnie uregulowanie części zagadnień objętych dyrektywą 90/314/EWG o podróżach i wycieczkach zagranicznych sprzedawanych w formie pakietów usług, stworzyło konieczność istotnego rozszerzenia i zmiany rozdziału III ustawy ˝Ochrona klienta˝ o uregulowania dotyczące kwestii: ponoszenia odpowiedzialności przez organizatora turystyki za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy z klientem jako reżimu szczególnego wobec ogólnych zasad odpowiedzialności kontraktowej, wynikających z art. 471 i nast. K.c., obowiązku dostarczenia przez organizatora turystyki świadczeń zastępczych w razie niewykonania umowy lub zmiany programu imprezy w czasie trwania imprezy oraz zapewnienia związanej z tym możliwości odstąpienia przez klienta od umowy i zapewnienia mu powrotu do domu lub transportu do innego uzgodnionego miejsca, nałożenia na klienta obowiązku niezwłocznego zgłaszania reklamacji w miejscu, w którym świadczone są usługi, dla umożliwienia usługodawcy usunięcia uchybień w sposobie ich świadczenia.

   W nowelizacji tej wprowadzono także podstawę tworzenia środków specjalnych niezbędnych dla finansowania niektórych kosztów wdrażania ustawy.

   Przedstawiony powyżej skomplikowany proces uchwalania i ostatecznego kształtowania treści ustawy o usługach turystycznych może rodzić pytanie, czy regulacja ta, wdrażana z takim trudem, jest w polskim prawie niezbędna i czy gwarantuje zapewnienie właściwego poziomu usług turystycznych, w tym hotelarskich. W odpowiedzi należy podkreślić, że była to jedna z pierwszych regulacji kompleksowo chroniących interes konsumenta i realizująca podstawowe wymagania odpowiedniej dyrektywy europejskiej. Obecnie rozwiązania przyjęte w ustawie wydają się dość oczywiste, jednak w chwili ich wprowadzania budziły ogromne wątpliwości i dyskusje. Dotyczyło to nie tylko wspomnianych już instrumentów administracyjnych wymuszających posiadanie zabezpieczeń, ale nawet tak podstawowych pojęć, jak agent turystyczny czy organizator turystyki.

   Proces kształtowania treści ustawy nie jest zakończony. Zgłaszane są kolejne postulaty jej nowelizacji lub rozszerzenia. Niewątpliwie mechanizmy wykorzystane w ustawie o usługach turystycznych powinny być z czasem, po okresie wdrożenia podstawowych celów ustawy, zastępowane bardziej efektywnymi.

   Na tle wyżej przedstawionych ogólnych ram prawnych pragnę poniżej odpowiedzieć kolejno na szczegółowe pytania panów posłów.

   Brak jednoznacznych, czytelnych i logicznie uzasadnionych kryteriów określających zasady standaryzacji i kwalifikacji poszczególnych obiektów hotelowych (pensjonat, hotel itp.). Niekiedy pozostają one w sprzeczności z normami obowiązującymi w krajach Unii Europejskiej.

   Sprawa treści wymagań kategoryzacyjnych jest wnikliwie monitorowana, a każda ich zmiana jest konsultowana ze środowiskiem zawodowym hotelarzy. Dokonywane przez ministra gospodarki zmiany wymagań zmierzają do eliminowania przepisów nadmiernie szczegółowych i nieefektywnych z punktu widzenia ochrony interesów klientów, natomiast wprowadzanie wymagań nowych podyktowane jest w pierwszej kolejności zmianami kulturowymi i rosnącymi aspiracjami społecznymi, a po drugie zmieniającą się technologią.

   Zmiany wymagań kategoryzacyjnych powinny być jednak dokonywane z dużą ostrożnością - mając na względzie przede wszystkim ochronę interesów tych przedsiębiorców, którzy w oparciu o obowiązujące uprzednio przepisy urządzili swoje obiekty i nie mogli być narażani na kosztowne zmiany i przeróbki przed zamortyzowaniem poczynionych w tym zakresie inwestycji. Należy zauważyć, że zasadnicze elementy wymagań odnoszących się do poszczególnych rodzajów obiektów hotelarskich, w tym objętych interpelacją hoteli i pensjonatów, są kontynuacją przepisów obowiązujących nieprzerwanie od 1985 r., zostały w praktyce hotelarskiej sprawdzone i były przez środowisko powszechnie akceptowane.

   W ocenie ministra gospodarki nie jest uzasadniony pogląd, że wymagania kategoryzacyjne nie gwarantują właściwego poziomu i dalszego rozwoju usług hotelarskich. Wymagania te mają charakter minimalny, a przedsiębiorcy we własnym zakresie mogą poszerzać zarówno zakres świadczonych usług, jak i wzbogacać wyposażenie swoich obiektów.

   Z punktu widzenia konkurencyjności polskiej oferty turystycznej na rynkach zagranicznych najistotniejsze jest samo funkcjonowanie wiarygodnego sytemu standaryzacji usług, ułatwiającego klientom dokonanie świadomego wyboru rodzaju i kategorii obiektu zgodnego z ich oczekiwaniami oraz istnienie państwowego nadzoru nad bezpieczeństwem obiektów oferujących zakwaterowanie. Z wiedzy posiadanej przez Ministerstwo Gospodarki wynika, że nie istnieje i zapewne w najbliższej przyszłości nie powstanie jednolity system standaryzacji usług hotelarskich w Europie. Poszczególne państwa tworzą swoje systemy krajowe, niekiedy różniące się od siebie w istotny sposób. Dlatego możliwe jest, że polski system kategoryzacji hoteli i pensjonatów zawiera elementy, które nie występują w innych systemach krajowych. Doświadczenia innych krajów, w tym w szczególności należących do Unii Europejskiej, staramy się wykorzystywać w pracach nad zmianami polskiego systemu kategoryzacji, zwłaszcza w takich przypadkach, gdy określone rozwiązania są stosowane powszechnie.

   Zwracamy ponadto uwagę, że od początku prac nad regulacjami działalności gospodarczej w sferze usług turystycznych, jeszcze przed pracami nad ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (DzU z 2001 r. nr 55, poz. 578), wszelkie propozycje były szeroko konsultowane z turystycznym samorządem gospodarczym (branżą turystyczną), a w tym propozycje dotyczące usług hotelarskich. To właśnie Polskie Zrzeszenie Hoteli przygotowało w listopadzie 1996 r. pierwsze wymagania kategoryzacyjne dla hoteli, moteli i pensjonatów. Nastąpiło to jeszcze przed wejściem w życie ustawy o usługach turystycznych, a w kwietniu 1997 r. w ostatecznej wersji projekt został przedstawiony jako załącznik nr 1 do zarządzenia prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki. W 1997 r. również Polska Federacja Campingu i Caravaningu współpracowała z administracją rządową przy redagowaniu ostatecznej wersji wymagań minimalnych dla campingów, pól biwakowych i domków turystycznych.

   Przy przygotowywaniu aktów wykonawczych do ustawy, w tym rozporządzenia w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie, stworzyliśmy warunki, aby reprezentanci branży turystycznej mogli przedstawiać swoje propozycje. Były one zgłaszane w formie pisemnej w postaci uwag do rozesłanych do stowarzyszeń turystycznych wstępnych projektów rozporządzenia oraz zgodnie z naszą główną zasadą dyskutowane przy okazji spotkań z branżą. Wszyscy zainteresowani mogli zabrać głos w dyskusji nad ich kształtem, a propozycje były wnikliwie analizowane.

   Nie uważam, że brak jest jednoznacznych i logicznie uzasadnionych zapisów. Stale analizujemy regulacje dotyczące rynku usług turystycznych w krajach Unii Europejskiej. Należy podkreślić, iż w ramach dorobku legislacyjnego Unii Europejskiej funkcjonują jedynie regulacje dotyczące organizowania imprez turystycznych, jak m.in. dyrektywa 90/314, nie ma natomiast regulacji obejmujących zagadnienia w zakresie wymogów co do wyposażenia hoteli i kwalifikacji personelu hotelarskiego. Wspomniane kwestie są indywidualnie regulowane przez państwa członkowskie, często nawet nie w formie wymagań administracyjnych, narzuconych przez państwo, ale w formie wytycznych samorządu gospodarczego, który w wielu państwach zachodnioeuropejskich stanowi bardzo silne lobby kształtujące wymagania w przedmiotowym zakresie.

   Sformułowane zostały także wytyczne Światowej Organizacji Turystyki (WTO), lecz są one dalece bardziej restrykcyjne, zwłaszcza w zakresie wyposażenia hoteli, kwalifikacji osób zatrudnionych w hotelu niż te, przyjęte w polskich regulacjach.

   Pominięcie wielu uwarunkowań wynikających z geograficznego położenia obiektów hotelowych (np. czynników dotyczących ich funkcjonalności w górach, nad jeziorami, morzem itp.).

   Pomijanie w przepisach kategoryzacyjnych wymagań wynikających ze specyficznego położenia niektórych obiektów hotelarskich (np. w górach, nad jeziorami, nad morzem) jest konsekwencją przyjęcia w ustawie jednolitego modelu kategoryzacji dla całego kraju. Dlatego wymagania regionalne świadomie są w systemie eliminowane. Takie też podejście stosowane jest powszechnie w krajach Unii Europejskiej.

   Nadanie niewspółmiernie wysokiej - do stanu faktycznego - rangi przepisom dotyczącym obsługi osób niepełnosprawnych. Sugeruje to, że znakomita większość gości hotelowych to osoby sprawne inaczej.

   Ocena, czy ranga przepisów dotyczących dostosowania obiektów hotelarskich do potrzeb osób niepełnosprawnych jest zbyt wysoka, wymaga uwzględnienia wielu okoliczności. Obowiązujące obecnie przepisy Prawa budowlanego wymagają projektowania wszystkich tego typu obiektów w sposób uwzględniający potrzeby osób niepełnosprawnych, niemniej przepisy te wymagają uzupełnienia w zakresie specyficznych elementów wyposażenia, którymi Prawo budowlane się nie zajmuje. Rzeczywistym problemem jest dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych obiektów już istniejących, przy projektowaniu i budowie których problemu tego nie uwzględniono. Dostosowanie takich obiektów w pełnym zakresie przewidzianym Prawem budowlanym jest często niemożliwe lub ekonomicznie nieuzasadnione. Dlatego w rozporządzeniu z 2001 r. określono dla obiektów starszych wymagania ograniczone. Ponadto przyjęto zasadę, że nie wymaga się dostosowywania tzw. innych obiektów, substandardowych, które nie używają nazw rodzajowych i oznaczeń kategorii prawnie chronionych, a dodatkowo wyłączono z obowiązku dostosowywania obiekty małe do 50 jednostek mieszkalnych.

   Dostosowywanie obiektów do potrzeb niepełnosprawnych nigdy zapewne nie będzie ekonomicznie uzasadnione nie tylko w hotelarskie, ale także w komunikacji, handlu, usługach i nawet administracji. Jednak wydaje się ono konieczne jako wyraz niedyskryminacji dużej grupy społecznej i odzwierciedlenie istotnej zmiany kulturowej, która dokonała się w kilku ostatnich latach na naszych oczach. Dostępne szacunki mówią o ok. 6 mln osób z różnym stopniem upośledzeń w Polsce (stanowi to ok. 14% społeczeństwa), wliczając w to ograniczenia w poruszaniu się, osoby niedowidzące i niedosłyszące. W tzw. większym stopniu niepełnosprawności pozostaje w Polsce ok. 1,7 mln osób (4% społeczeństwa), przy czym na wózkach porusza się ok. 100 tys. osób. Szacunki te wskazują, że jakkolwiek niepełnosprawnym daleko do większości, to nie można ich problemów pominąć. Duża część osób niepełnosprawnych to osoby starsze, które wraz ze zmianami kulturowymi, charakterystycznymi dla społeczeństw rozwiniętych, coraz częściej uczestniczą w turystyce.

   Nie można zgodzić się z konkluzją interpelacji, jakoby istnienie systemu standaryzacji w obecnym kształcie przynosiło więcej szkody niż pożytku w zakresie świadczenia usług hotelarskich. Trudno oczywiście dokonać pomiaru tych szkód i pożytków, ale należy zwrócić uwagę, że obecny system standaryzacji jest szczególnie atrakcyjny dla przedsiębiorców małych, niezależnych, inwestujących w pojedyncze obiekty hotelarskie. Dzięki temu systemowi uzyskują możliwość promowania swojego obiektu w zakresie jakości w stopniu porównywalnym z korzyściami, jakie przynosi wykorzystywanie znaku towarowego sieci hotelowych, ale nieporównanie taniej. Polski system kategoryzacji odbierany jest jako ograniczenie w większym stopniu przez duże korporacje opierające się na ustalonej renomie swoich sieci hotelowych, dla których spełnianie niektórych wymagań naszego systemu wydaje się niepotrzebne, bowiem nie przynosi im dodatkowych bezpośrednich korzyści marketingowych. W tym zakresie uwagi takich przedsiębiorców także są uwzględniane w pracach nad zmianami polskiego systemu kategoryzacji, jednak bez naruszania jego podstawowych założeń wdrażanych od wielu lat.

   Nowelizacja zarówno ustawy o usługach turystycznych, jak i przepisów wykonawczych do tej ustawy nie tylko jest rozważana, ale znajduje się w zaawansowanej fazie realizacji. Dla przygotowywanego rządowego projektu zmiany ustawy przyjęto jako podstawowe założenie ograniczenie tych wymagań stawianych przedsiębiorcom turystycznym, które mogą być pominięte bez zagrożenia podstawowego celu ustawy - ochrony klienta. Natomiast nowelizacja rozporządzenia w sprawie obiektów hotelarskich wynika z realizacji m.in. postulatów branży hotelarskiej, wynikających przede wszystkim z pogarszającej się koniunktury na rynku usług turystycznych i hotelarskich, zmierza także do eliminowania wymagań mniej istotnych oraz przewiduje dłuższe okresy dostosowawcze w przypadku zmieniających się wymagań. W odniesieniu do obydwu aktów prawnych przeprowadzono bardzo pogłębione konsultacje.

   Sygnały społeczne, które legły u podstaw interpelacji panów posłów zostały już być może w toku tych konsultacji zgłoszone i uwzględnione w projektach, jednak minister gospodarki z zainteresowaniem przyjmie wszelkie konkretne informacje i postulaty, które pozwolą sformułować przepisy w sposób lepiej realizujący cele ustawy.

   Czy monitorowane są: realizacja ustawy o usługach turystycznych i wynikające z tej ustawy przepisy wykonawcze?

   Na podstawie rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania ministra gospodarki minister stał się organem właściwym do spraw turystyki, jako jednym z działów administracji rządowej. Podstawowym zadaniem ministra gospodarki wynikającym z tego faktu jest monitorowanie realizacji zadań związanych z funkcjonowaniem ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (DzU z 2001 r. nr 55, poz. 578). Minister gospodarki dokonuje oceny funkcjonowania sektora usług turystycznych oraz podejmuje działania mające na celu ochronę konsumentów usług turystycznych.

   Z chwilą wejścia w życie ustawa o usługach turystycznych jest w sposób ciągły monitorowana. Informacje o stanie wdrażania ustawy są pozyskiwane od wojewodów i po uzupełnieniu informacjami z Departamentu Turystyki wykorzystywane są do przygotowywania informacji o stanie realizacji zadań wynikających z ustawy o usługach turystycznych. Informacje takie przekazywane były m.in. na posiedzenia sejmowej Komisji Kultury Fizycznej i Turystyki, a także w przypadku przygotowanego w 2001 r. ˝Raportu o stanie turystyki w latach 1998-2000˝ - na posiedzenie Rady Ministrów. Dane takie wykorzystywane są przede wszystkim do bieżącej oceny sytuacji na rynku usług turystycznych przez ministra gospodarki.

   Monitorowanie realizacji zadań wynikających z funkcjonowania ustawy o usługach turystycznych przez ministra gospodarki następuje poprzez:

• rozpatrywanie odwołań od decyzji wojewodów w sprawach dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych, pilotów wycieczek i przewodników turystycznych oraz w sprawach spełniania przez obiekty hotelarskie wymagań co do wyposażenia, kwalifikacji personelu i zakresu świadczonych usług,

• prowadzenia Centralnego Rejestru Zezwoleń na działalność organizatorów turystyki i pośredników turystycznych,
• wykonywanie czynności kontrolnych w stosunku do podmiotów świadczących usługi turystyczne,
• prowadzenie rejestru i rozpatrywanie skarg konsumentów na działalność przedsiębiorców sektora turystycznego,
• upowszechnianie informacji nt. przepisów prawnych regulujących kwestię prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług turystycznych,
• prowadzenie korygujących działań legislacyjnych związanych z funkcjonowaniem ustawy o usługach turystycznych.

   11. Zadania ministra gospodarki wynikające z postępowania administracyjnego w II instancji.

   W związku z postępowaniem administracyjnym przeprowadzanym w II instancji minister gospodarki jako organ wyższego stopnia w sprawach z zakresu działalności organizatorów turystyki i pośredników turystycznych, pilotów wycieczek, przewodników turystycznych oraz w sprawach związanych z zaszeregowaniem obiektów hotelarskich do poszczególnych rodzajów i kategorii rozpatruje odwołania od decyzji wojewodów. Minister gospodarki przygotowuje także odpowiedzi na skargi wniesione przez podmioty świadczące usługi turystyczne do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

   Decyzje ministra gospodarki dotyczące działalności organizatorów turystyki i pośredników turystycznych odnoszą się głównie do kwestii odmowy udzielenia przez wojewodę zezwolenia na ww. działalność z powodu braku spełnienia określonych w ustawie o usługach turystycznych wymogów dotyczących kwalifikacji zawodowych oraz doświadczenia osób wskazanych do kierowania działalnością przedsiębiorstwa czy też braku odpowiedniego zabezpieczenia finansowego. Kontrola instancyjna decyzji wojewodów wydawanych w związku z realizacją ustawy dotyczy także spraw związanych z procesem zaszeregowania obiektów hotelarskich do poszczególnych rodzajów i kategorii, jak również nadawania uprawnień pilotom wycieczek i przewodnikom turystycznym.

   Poniżej przedstawiam wybrane dane w tym zakresie za lata 2000 - I kwartał 2002:

   Liczba decyzji wydanych w 2000 r. przez ministra w sprawach dotyczących:

• organizatorów turystyki i pośredników turystycznych - 32
• pilotów wycieczek i przewodników turystycznych - 224
• zaszeregowania obiektów hotelarskich do poszczególnych rodzajów kategorii - 18

   Ogółem - 274

   Liczba odpowiedzi na skargi udzielonych przez ministra w 2000 r. w sprawach dotyczących:

•  organizatorów turystyki i pośredników turystycznych - 3
• pilotów wycieczek i przewodników turystycznych - 16
•  zaszeregowania obiektów hotelarskich do poszczególnych rodzajów kategorii - 1

   Ogółem - 20

   Liczba decyzji wydanych w 2001 r. przez ministra w sprawach dotyczących:

• organizatorów turystyki i pośredników turystycznych - 37
• pilotów wycieczek i przewodników turystycznych - 161
• zaszeregowania obiektów hotelarskich do poszczególnych rodzajów kategorii - 26

   Ogółem - 224

   Liczba odpowiedzi na skargi udzielonych przez ministra w 2001 r. w sprawach dotyczących:

• organizatorów turystyki i pośredników turystycznych - 12
• pilotów wycieczek i przewodników turystycznych - 37
• zaszeregowania obiektów hotelarskich do poszczególnych rodzajów kategorii - 5

   Ogółem - 54

   Liczba decyzji wydanych do dnia 20 marca br. przez ministra w sprawach dotyczących:

• organizatorów turystyki i pośredników turystycznych - 3
• pilotów wycieczek i przewodników turystycznych - 11
• zaszeregowania obiektów hotelarskich do poszczególnych rodzajów kategorii - 5

   Ogółem - 19

   Liczba odpowiedzi na skargi udzielonych przez ministra do dnia 20 marca br. w sprawach dotyczących:

•  organizatorów turystyki i pośredników turystycznych - 0
• pilotów wycieczek i przewodników turystycznych - 2
•   zaszeregowania obiektów hotelarskich do poszczególnych rodzajów kategorii - 1

   Ogółem - 3

   1.2. Prowadzenie Centralnego Rejestru Zezwoleń na działalność organizatorów turystyki i pośredników turystycznych.

   Prowadzenie Centralnego Rejestru Zezwoleń umożliwia stałe monitorowanie legalności działania przedsiębiorców, w tym analizowanie informacji o ograniczeniu zakresu zezwolenia lub jego cofnięciu, o zawieszeniu lub zaprzestaniu działalności objętej zezwoleniem, o otwarciu i zakończeniu likwidacji, a także analizowanie ważności zabezpieczeń finansowych (daty upływu ważności umowy gwarancji bankowej, gwarancji ubezpieczeniowej lub ubezpieczenia na rzecz klientów).

   Prowadzenie tego rejestru polega przede wszystkim na:

• dokonywaniu wpisów do rejestru na podstawie ostatecznej decyzji o udzieleniu, ograniczeniu zakresu lub cofnięciu zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie organizowania imprez turystycznych lub pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych,
• udzielaniu informacji objętych wpisem do rejestru każdemu, kto o takie informacje poprosi w odniesieniu do wskazanego w zapytaniu przedsiębiorcy,
• potwierdzeniu odpisem księgi rejestrowej w formie wydruku komputerowego zmian w rejestrze, które każdorazowo są przesyłane zainteresowanemu przedsiębiorcy i wojewodzie udzielającemu zezwolenie.

   Głównym celem prowadzenia tego rejestru jest zapewnienie konsumentom usług turystycznych możliwości łatwego uzyskiwania informacji o legalności działania przedsiębiorców oraz wysokości posiadanych przez nich zabezpieczeń finansowych, ich aktualności oraz możliwości ubiegania się o wypłatę środków.

   Na dzień 1 lutego br. w Centralnym Rejestrze Zezwoleń zarejestrowane były 3804 podmioty posiadające zezwolenie na działalność organizatora turystyki i pośrednika turystycznego.

   1.3. Wykonywanie czynności kontrolnych w stosunku do przedsiębiorców świadczących usługi turystyczne.

   Ustawa o usługach turystycznych wyposażyła ministra gospodarki w uprawnienia kontrolne w stosunku do podmiotów świadczących usługi turystyczne, obejmujące ocenę zgodności prowadzonej działalności z wymogami ww. ustawy. Podstawę prawną kontroli stanowi art. 9 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych. Na podstawie upoważnienia ministra gospodarki nr 6 z dnia 28.09.2001 r. oraz upoważnienia nr 13/2001 z dnia 16.10.2001 r. Zespół Kontrolny Ministerstwa Gospodarki przeprowadził w 2001 r. kontrole u wybranych przedsiębiorców świadczących usługi turystyczne.

   Przedmiotem kontroli było zbadanie prawidłowości prowadzenia przez przedsiębiorców działalności gospodarczej w zakresie objętym zezwoleniem pod kątem przestrzegania przepisów ustawy o usługach turystycznych. W toku czynności kontrolnych badano m.in. następujące zagadnienia.

1. Ważność zezwolenia oraz kwalifikacje osoby kierującej działalnością zakładu głównego.
2. Aktualne zabezpieczenie finansowe.
3. Przestrzeganie warunków wykonywania działalności gospodarczej, określonych ustawą o usługach turystycznych, obejmujących m.in.:

• treści zawarte w materiałach informacyjnych, prospektach, folderach i innych formach ofert,
• zgodność treści umów o świadczenie usług turystycznych z art. 14 ust. 2 ustawy.

4. Umowy agencyjne zawarte z innymi przedsiębiorcami.

   W wyniku kontroli Zespół Kontrolny stwierdził występowanie pewnych uchybień w przestrzeganiu przepisów prawnych regulujących kwestie prowadzenia działalności gospodarczej w sektorze usług turystycznych.

   W związku z powyższym na podstawie art. 9 ust. 3 oraz art. 9 ust. 2 ustawy o usługach turystycznych minister gospodarki wystąpił do wojewody właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorcy jako organu właściwego do udzielenia, odmowy udzielenia, cofnięcia i ograniczenia zezwolenia na działalność organizatora turystyki i pośrednika turystycznego, z prośbą o wezwanie przedsiębiorców do usunięcia tych nieprawidłowości pod rygorem cofnięcia lub ograniczenia zakresu zezwolenia.

   1.4. Prowadzenie rejestru oraz rozpatrywanie skarg klientów na działalność przedsiębiorców świadczących usługi turystyczne.

   Monitorowanie sytuacji na rynku usług turystycznych odbywa się także poprzez analizę skarg wpływających do Ministerstwa Gospodarki. Zdecydowana większość z nich to skargi od klientów biur podróży dotyczące nienależytego wykonania umowy o świadczenie usług turystycznych oraz związanych z tym roszczeń o charakterze cywilnoprawnym. W przypadkach tych minister gospodarki na podstawie art. 232 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (DzU z 2000 r. nr 98, poz. 1071) przesyła w załączeniu wg kompetencji wynikających z ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (DzU z 2001 r. nr 55, poz. 578) skargi właściwym wojewodom, jednocześnie prosząc o poinformowanie o sposobie załatwienia sprawy.

   Skargi dotyczą m.in. następujących kwestii:

1. roszczeń kontrahentów w stosunku do biur podróży,
2. udzielania błędnej informacji turystycznej,
3. sposobu wyboru oferty w przetargu na organizację wypoczynku,
4. przeprowadzania egzaminów na przewodników przez urzędy wojewódzkie.

   Z rejestru skarg prowadzonego w Ministerstwie Gospodarki wynika, iż:

• w 1999 r. do Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki wpłynęło 156 skarg,
• w 2000 r. do Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej, a od połowy roku do Ministerstwa Gospodarki wpłynęło 90 skarg,
• w 2001 r. do Ministerstwa Gospodarki wpłynęło 75 skarg,
• do dnia 20 marca br. do Ministerstwa Gospodarki wpłynęły 3 skargi.

   Skargi te zostały rozpatrzone albo poprzez przesłanie wg kompetencji do właściwych organów lub celem ustosunkowania się do zgłoszonych zarzutów albo bezpośrednio poprzez udzielenie odpowiedzi.

   1.5. Upowszechnianie informacji nt. przepisów prawnych regulujących kwestie prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług turystycznych.

   Od chwili uchwalenia ustawy o usługach turystycznych minister gospodarki zajmuje się także upowszechnianiem przepisów ustawy. Główne działania to:

• organizowanie warsztatów szkoleniowych z zakresu przepisów ustawy dla urzędników urzędów wojewódzkich realizujących zadania wynikające z ustawy,
• organizowanie szkoleń z zakresu przepisów ustawy dla przedstawicieli turystycznego samorządu turystycznego,
• umieszczenie informacji na internetowych stronach Ministerstwa Gospodarki,
• udział pracowników Ministerstwa Gospodarki w seminariach i konferencjach w charakterze prelegentów.

   Minister gospodarki dofinansowuje także zadania z dotacji budżetowej jednostkom spoza sektora finansów publicznych podejmującym działania mające na celu poprawę konkurencyjności polskiej oferty turystycznej na rynku międzynarodowym i krajowym. W ramach dotacji celowych minister gospodarki dofinansowuje m.in. następujące zadania:

• szkolenie kadr dla turystyki, w tym pracowników firm hotelarskich,
• ocena standardu bazy campingowej i ważniejszych pól biwakowych oraz jakości świadczonych usług,
• szkolenie w zakresie poprawy jakości usług przez małe przedsiębiorstwa turystyczne,
• podsumowanie na szczeblu centralnym Ogólnopolskiego Współzawodnictwa Schronisk Młodzieżowych,
• szkolenie dotyczące kategoryzacji dla potrzeb Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej Gospodarstwa Gościnne.

   1.5. Korygujące działania legislacyjne związane z funkcjonowaniem ustawy o usługach turystycznych.

   Stałe monitorowanie realizacji zadań wynikających z funkcjonowania ustawy o usługach turystycznych inspiruje zmiany legislacyjne mające na celu znoszenie barier hamujących rozwój przedsiębiorczości w Polsce, jak również gwarantujące skuteczniejszą ochronę interesów konsumenta.

   W toku działań związanych z oceną funkcjonowania ustawy Ministerstwo Gospodarki w połowie 2001 r. rozpoczęło konsultacje z przedstawicielami turystycznego samorządu gospodarczego. W odpowiedzi na liczne głosy przedsiębiorców świadczących usługi turystyczne wyrażające potrzebę zmiany niektórych postanowień ustawy we wrześniu 2001 r. ministerstwo przystąpiło do prac nad jej kolejną nowelizacją. Przewidywane zmiany mają na celu usunięcie barier hamujących rozwój istniejących przedsiębiorstw i tworzenie nowych firm w sektorze turystycznym. Ograniczenie formalności polegać będzie przed wszystkim na zmniejszeniu obciążeń finansowych dla przedsiębiorców zarówno z tytułu opłat urzędowych, jak i z tytułu ponoszonych kosztów organizacyjnych związanych z postępowaniem administracyjnym.

   Cel ten zostanie osiągnięty m.in. poprzez:

• istotne ograniczenie okoliczności, w których przedsiębiorca zmuszony jest ubiegać się o decyzję administracyjną o zmianie zezwolenia, co jest możliwe dzięki szczegółowemu określeniu treści decyzji w sprawach zezwoleń na działalność organizatorów turystyki i pośredników turystycznych,
• skreślenie z listy rodzajów obiektów hotelarskich pól biwakowych, dzięki czemu przedsiębiorcy zamierzający świadczyć usługi w tym zakresie nie będą zmuszeni ubiegać się o decyzje wojewody, a jedynie ograniczą się do zgłoszenia obiektu w gminie,
• wprowadzenie w art. 39 ust. 1a-1d rozwiązania postulowanego przez przedsiębiorców inwestujących w nowe obiekty hotelarskie, polegającego na wydawaniu promesy zaszeregowania budowanego obiektu do rodzaju i kategorii, co pozwala prowadzić niezbędną na rynku turystycznym promocję obiektu już w okresie jego budowy i oddawania do eksploatacji, a w obecnym stanie prawnym było często przyczyną obchodzenia prawa.

   1. Konkluzje.

   Minister gospodarki monitoruje realizację zadań wynikających z funkcjonowania ustawy o usługach turystycznych we współpracy z wojewodami. Wojewodowie jako organy właściwe w sprawach dotyczących udzielania zezwoleń na działalność organizatorów turystyki i pośredników turystycznych, nadawania uprawnień pilotom wycieczek i przewodnikom turystycznym i w sprawach zaszeregowywania obiektów hotelarskich do poszczególnych rodzajów i kategorii oraz wyposażone w szerokie uprawnienia kontrolne w stosunku do podmiotów świadczących usługi turystyczne mają dokładny obraz sytuacji istniejącej na rynku turystycznym. Minister dokonuje oceny funkcjonowania sektora usług turystycznych, w tym zgodności prowadzonej przez przedsiębiorców świadczących usługi turystyczne działalności gospodarczej z obowiązującym prawem, w oparciu o informacje napływające z urzędów wojewódzkich. Jednocześnie minister gospodarki ściśle współpracuje z wojewodami w celu sprawowania wnikliwego nadzoru nad podmiotami świadczącymi usługi turystyczne w zakresie przestrzegania przez nich przepisów ustawy o usługach turystycznych. Dane pochodzące z urzędów wojewódzkich zostały m.in. wykorzystane w trakcie opracowania ˝Raportu o stanie turystyki w latach 1998-2000˝ oraz ˝Informacji o realizacji w roku 2001 zadań wynikających z funkcjonowania ustawy o usługach turystycznych˝.

   Obowiązująca od 1 lipca 1998 r. ustawa o usługach turystycznych służy kształtowaniu się standardów postępowania w relacjach: przedsiębiorca świadczący usługi turystyczne - klient. Ustawa gwarantując pewne minimum jakości usług turystycznych zabezpiecza podstawowe interesy konsumentów. Wciąż jednak, jak dowodzą wyniki kontroli i treść skarg na działalność podmiotów świadczących usługi turystyczne, poszanowanie dla wymogów przez prawo nałożonych, jak również świadomość własnych uprawnień z tego prawa wynikających są wśród społeczeństwa zbyt niskie. Pomimo upowszechniania wiedzy z zakresu prawa gospodarczego, w tym ustawy o usługach turystycznych, poprzez wspieranie ze środków budżetowych Ministerstwa Gospodarki szkoleń i konferencji, nadal poziom wiedzy jest niedostateczny. W związku z powyższym istnieje potrzeba dalszego upowszechniania wiedzy w tym zakresie.

   Intensyfikacja działań kontrolnych dokonywanych przez ministra gospodarki oraz wojewodów, jak również dalsze upowszechnianie przepisów ustawy o usługach turystycznych służyć będą eliminowaniu zjawiska nieuczciwej konkurencji, zwiększaniu ochrony konsumentów oraz przyczynią się do poprawy wizerunku Polski jako kraju przyjaznego turystom i posiadającego infrastrukturę turystyczną odpowiadającą standardom europejskim. Działania kontrolne wojewodów oraz ministra właściwego do spraw turystyki są bowiem jednym z najskuteczniejszych narzędzi realizacji celów ustawy o usługach turystycznych.

   Jakie wnioski wynikają z dotychczas stosowanych przepisów i ewentualnego monitoringu w zakresie funkcjonowania obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie?

   W związku z monitorowaniem wdrażania przepisów ustawy o usługach turystycznych i stąd wynikającą potrzebą dokonania zmiany zapisów przystąpiono w II połowie 2001 r. do kolejnej nowelizacji przepisów dotyczących usług hotelarskich. Podstawowym założeniem przygotowywanej nowelizacji rozporządzenia ministra gospodarki z dnia 13 czerwca 2001 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie, jest wprowadzenie zmian, które ułatwią podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej, w szczególności w sytuacji spowolnienia wzrostu gospodarczego w Polsce oraz niepomyślnej koniunktury gospodarczej na świecie.

   Zakres nowelizacji przedmiotowego rozporządzenia uwzględnia także ochronę interesów tych przedsiębiorców, którzy ponieśli już nakłady na podniesienie standardu swoich obiektów i chcieliby z nakładów tych skorzystać w uczciwej konkurencji z innymi przedsiębiorcami.

   Praktycznym celem obecnej nowelizacji jest także ułatwienie i uproszczenie stosowania ustawy przez organy administracji oraz usunięcie przepisów, które powodują zbyt szeroką ingerencję administracji w rynek usług turystycznych.

   Przedstawione założenia wyrażone są w szczególności w rezygnacji ze zbytniej formalizacji postępowania kategoryzacyjnego oraz wydłużenia okresu dostosowawczego dla przedsiębiorstw turystycznych umożliwiającego spełnienie wymagań wprowadzonych przez znowelizowane rozporządzenie. Należą do nich m.in.:

• zastąpienie obowiązku dołączania do wniosku kategoryzacyjnego szeregu dokumentów potwierdzających kwalifikacje personelu przez możliwość wglądu do takich dokumentów podczas dokonywania oceny obiektu;
• rezygnacja z możliwości ustalania przez wojewodę kwestionariusza ankiety dołączanej do wniosku, stwierdzającej stopień spełnienia przez obiekt hotelarski wymagań dla rodzaju i kategorii, o które ubiega się wnioskodawca;
• wydłużenie okresu dostosowawczego do nowych wymagań do dwóch lat od czasu wejścia w życie rozporządzenia, a w przypadku obowiązku dostosowania obiektu do potrzeb osób niepełnosprawnych wydłużenie okresu dostosowawczego do dnia 1 stycznia 2005 r.;
• złagodzenie minimalnych wymagań, w szczególności w zakresie kwalifikacji zawodowych personelu obiektów hotelarskich.

   Ponadto wprowadzono szereg zmian łagodzących dotychczasowe przepisy, ujętych w załącznikach do przedmiotowego rozporządzenia. W wielu punktach szczegółowych sformułowano także wymagania w sposób alternatywny, z możliwością drobnych odstępstw, bez zagrożenia jednego z celów tej regulacji, jakim jest ustalenie jednolitych standardów usług hotelarskich, na poziomie zbliżonym do tych występujących w szczególności w krajach Unii Europejskiej.

   Projekt rozporządzenia był kilkakrotnie konsultowany ze stowarzyszeniami zrzeszającymi przedsiębiorców świadczących usługi hotelarskie. W procesie konsultacji uwzględnione zostały liczne opinie stowarzyszeń samorządu zawodowego zrzeszających przedsiębiorców świadczących usługi hotelarskie i usługi turystyczne: Polskie Zrzeszenie Hoteli, Polskie Stowarzyszenie Hotelarstwa i Turystyki, Prestige Hotels, Polska Izba Turystyki, Regionalne Izby Turystyki, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Polska Federacja Turystyki Wiejskiej ˝Gospodarstwa Gościnne˝ i inne. Ponadto projekt rozporządzenia konsultowany był z urzędami wojewódzkimi wdrażającymi bezpośrednio jego przepisy w życie.

   Zakładamy, że wejście w życie rozporządzenia wpłynie także pozytywnie na rynek pracy. Uprości procedurę dokumentowania wykształcenia i praktyki przez personel obiektów hotelarskich w trakcie postępowania kategoryzacyjnego. Ponadto złagodzenie wymagań co do wykształcenia i praktyki w stosunku do personelu obiektów hotelarskich, takich jak hotele i motele ułatwi przedsiębiorcom zatrudnianie w nich personelu.

   Skutkiem zmian w rozporządzeniu może być pośredni pozytywny wpływ na rozwój regionalny poprzez uproszczenie procedur kategoryzacyjnych, w szczególności stosunku do obiektów ubiegających się o zaszeregowanie do rodzaju hotel, motel i pensjonat, dzięki czemu większa liczba ww. obiektów będzie mogła je uzyskać, a tym samym gwarantować klientom tych obiektów standaryzowany poziom usług hotelarskich.

   Wynikiem zmian wprowadzonych przez rozporządzenie będzie także, obok złagodzenia niektórych wymagań co do wyposażenia i zakresu świadczonych usług w stosunku do hoteli, moteli i pensjonatów, złagodzenie minimalnych wymagań w zakresie wykształcenia i praktyki w stosunku do personelu ww. kategoryzowanych obiektów hotelarskich, a także uproszczenie sposobu ich dokumentowania w trakcie procedury przeprowadzania zaszeregowania do rodzaju i nadawania kategorii lub przeprowadzania kontroli.

   Zmieniają się regulacje prawne i uwarunkowania ogólne prowadzenia działalności gospodarczej w sferze usług turystycznych, a w tym chociażby postęp technologiczny i dlatego należy mieć na uwadze konieczność weryfikacji wymagań. Prowadzone dotychczas nowelizacje uwzględniały powyższe uwarunkowania, jak również presję części środowiska hotelarskiego. Obniżenie wymagań może jednak działać na niekorzyść przedsiębiorców. W latach 70. branża hotelarska nie była przygotowana do świadczenia usług hotelarskich na odpowiednim poziomie. Nie miały z tym problemu wchodzące na rynek polski sieci hotelowe, natomiast mieli i mają problem w świadczeniu usług na dobrym poziomie niektórzy gestorzy bazy noclegowej. Nie w pełni też wszyscy rozumieją postępującą coraz ostrzejszą konkurencję na rynku usług hotelarskich wymuszającą oferowanie usług na coraz wyższym poziomie przy jak najniższej cenie. Przy otwartej gospodarce rynkowej, w przededniu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej nie mogą liczyć na sukces finansowy ci przedsiębiorcy (na szczęście coraz mniejsza jest ich liczba), którzy kierują się odwrotną zasadą. Ponadto rynek i tak w sposób bezwzględny pokazuje, że niezwykle istotny jest odpowiedni poziom i standard świadczonych usług. Warto także podkreślić, że jedną z przyczyn relatywnie małego zainteresowania Polską od strony turystycznej jest stosunkowo niski standard bazy hotelowej i świadczonych usług, wysokie ceny, a dotyczy to zwłaszcza hoteli jedno-, dwu- i trzygwiazdkowych.

   Dotychczasowe stosowanie przepisów nasuwa następujące wnioski:

• podstawową barierą we wdrażaniu systemu standaryzacji obiektów hotelarskich okazuje się niespełnianie przez przedsiębiorców hotelarskich wymagań wynikających z przepisów odrębnych - przede wszystkim wymagań Prawa budowlanego, w tym brak dokumentacji budynków, pozwoleń na ich użytkowanie, książek obiektów i protokołów kontroli technicznych: w rozporządzeniu ministra gospodarki z 2001 r. stworzono dodatkowe możliwości dokumentowania stanu technicznego budynków, co pozwoli na przyspieszenie wdrażania sytemu standaryzacji obiektów,
• nazwy rodzajowe i oznaczenia kategorii obiektów hotelarskich są postrzegane przez przedsiębiorców hotelarskich jako duża wartość marketingowa, czego ubocznym skutkiem jest stosowanie niedozwolonych praktyk w zakresie nazewnictwa obiektów wprowadzającego klientów w błąd co do ich rodzajów i kategorii,
• uzasadnione jest utrzymanie dobrowolnego systemu kategoryzacji opierającego się na podziale obiektów na standardowe, korzystające z nazw rodzajowych prawnie chronionych i oznaczeń kategorii, i inne, substandardowe, korzystające z innych nazw rodzajowych.

   Minister
   Jacek Piechota

   Warszawa, dnia 25 marca 2002 r.

źródło: Sejm RP, Interpelacje i zapytania poselskie

[hotelarze.pl]

Copyright © 2000-2008 Hotelarze.pl | Dodaj do Ulubionych | Redakcja | e-mail: redakcja@hotelarze.pl