Przystosowanie hoteli do potrzeb
gości niepełnosprawnych
Zenon BŁĄDEK
Obowiązek przystosowania hoteli jako obiektów
ogólnodostępnych (budynków zbiorowego zamieszkania i użyteczności publicznej)
wynika z przepisów prawa budowlanego oraz wymagań kategoryzacyjnych.
Ustawa różnicuje zakres przystosowania obiektów w zależności
od tego czy budynek jest istniejący, czy nowy (przebudowywany). O zaliczeniu do
danej grupy decyduje data uzyskania pozwolenia na budowę (data graniczna -
01.04.1995 r.). Dla budynków nowych wymagania są bardziej rygorystyczne (patrz
załącznik nr 2 do rozdz.11).
W Polsce liczbę osób niepełnosprawnych szacuje się na ok. 14%
ogółu ludności, w tym ok. 4 % o dużym stopniu niesprawności. Szacuje się, że ok.
100 tys. osób porusza się na wózku inwalidzkim. Rocznie przybywa
niepełnosprawnych w granicach 0,25-0,30% ogółu mieszkańców. W tym zakresie
odnotowuje się tendencję wzrostową, również wśród ludzi młodych, których
częściowe niesprawności fizyczne w niczym nie ograniczają prawa i woli życia w
pełnym zakresie. Wg Światowej Organizacji Zdrowia do grupy częściowo
niepełnosprawnych zalicza się osoby w wieku powyżej 70 roku życia.
Rodzaje niesprawności:
- poruszający się wyłączenie przy pomocy wózka inwalidzkiego,
- poruszający się przy pomocy kul, protez, lasek i balkoników,
- niewidomi i niedowidzący,
- głuchoniemi i niedosłyszący,
- uczulenia, fobie i inne.
Wg Światowej Organizacji Zdrowia do osób niepełnosprawnych
zalicza się osoby o naruszonej sprawności funkcjonalnej lub aktywności życiowej
w stopniu utrudniającym pełnienie właściwych dla niej ról społecznych. Ustawa z
dnia 28.06.1997 r. wprowadziła 3 stopnie niesprawności, tj.:
- znaczny - osoba o naruszonej sprawności organizmu wymagająca
niezbędnej stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby wobec znacznie
ograniczonej możliwości samodzielnej egzystencji;
- umiarkowany - osoba o naruszonej sprawności organizmu, zdolna do
wykonywania zatrudnienia na stanowisku pracy przystosowanym odpowiednio do
potrzeb i możliwości wynikających z niesprawności, wymagająca częściowej lub
okresowej pomocy innej osoby w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej
egzystencji;
- lekki - osoba o naruszonej sprawności organizmu, zdolna do
wykonywania zatrudnienia, niewymagająca pomocy innej osoby.
Goście hotelowi rekrutują się głównie z 3-ej i częściowo
drugiej grupy niesprawności. Dodać należy, że niektórzy goście z tych grup
oczekują w hotelu warunków do normalnego pobytu, często rodzinnego i bez
akcentowanej izolacji. W hotelarstwie bazuje się na rozeznanym zakresie
niezbędnego przystosowania do potrzeb gości poruszających się na wózku
inwalidzkim, którzy w sposób najbardziej dotkliwy odczuwają występowanie
wszelkich barier. To przystosowanie może być niekiedy przeszkodą w normalnej
działalności handlowej. Z uwagi na niewielką liczbę takich jednostek oraz z
reguły niepełne obłożenie wszystkich pokoi - ten argument nie powinien być
podkreślany przez gestorów bazy. Elementy przystosowawcze powinny być w części
ruchome - dostawiane w miarę potrzeby, względnie mieć uniwersalny charakter, a
parametry użytkowe oraz estetyczne nie powinny wpływać ujemnie na samopoczucie
innych użytkowników.
By w pełni zrozumieć zakres niezbędnego przystosowania należy
dokładnie prześledzić możliwości antropometryczne i ergonomiczne gościa
poruszającego się przy pomocy wózka inwalidzkiego. Wózek inwalidzki jest
wyznacznikiem wielu parametrów w zakresie komunikacji poziomej, szerokości
otworów, niezbędnego obszaru manewrowego itd.
Do podstawowych parametrów pionowych i poziomych
charakterystycznych dla osób z poziomu wózka inwalidzkiego należą:
- maksymalny zasięg ręki (górny i dolny, boczny i w przód),
- wysokość osoby siedzącej i poziom linii wzroku,
- strefy czynności w ujęciu możliwym i maksymalnym.
Każdy obiekt hotelowy powinien posiadać zewnętrzną informację
o zakresie przystosowania. Dotyczy to w szczególności:
- parkingu - stanowisko P dla indywidualnych środków lokomocji gości
niepełnosprawnych (360x500 cm), zlokalizowane możliwie najbliżej wejścia
głównego,
- poszczególnych pionów obsługowych i rozmieszczenia na działce terenowych
elementów rekreacyjnych i innych węzłów obsługowych.
Istnieją możliwości posługiwania się specjalistycznym
oznakowaniem przy pomocy tzw. piktogramów. Powszechnie stosowany symbol
dostępności, przedstawiający osobę siedzącą na wózku, jest międzynarodowym
znakiem prawnie zastrzeżonym, przyjętym na 16 Światowym Kongresie w Tokio w 1988
r.
Na drodze do wejścia głównego do recepcji nie powinno być
żadnych barier technicznych w postaci schodów, stopni lub dużych nierówności. W
przypadku ich występowania stosuje się dodatkowo pochylnie lub samoobsługowe
podnośniki elektryczne. Nachylenie pochylni kształtuje się w granicach od 6 do
15% i zależy od jej długości oraz lokalizacji. Inne wymagania stawia się
pochylniom występującym na zewnątrz bez przykrycia, a inne wewnątrz budynku lub
pod dachem. W przypadkach występowania dużej różnicy stosuje się pochylnię
dwubiegową z poziomym podestem o długości 140 cm. Istotną rolę odgrywają poręcze
i uchwyty (założone na dwóch poziomach tj. 75 i 90 cm) wzdłuż pochylni, które
powinny być przedłużone co najmniej o 30 cm na końcach biegów.
Poza osobami poruszającymi się na wózku inwalidzkim należy uwzględniać również
potrzeby i możliwości gości poruszających się samodzielnie z określoną
dysfunkcją kończyn dolnych. Dla tej grupy użytkowników należy przewidywać w
każdym przypadku poręcze wzdłuż schodów, których uchwyty powinny uwzględniać ew.
dysfunkcję kończyn górnych.
Drzwi wejściowe, a szczególnie przedsionek powinien
uwzględniać gabaryty wózka, niezbędną przestrzeń manewrowa, a przy stosowaniu
automatycznego systemu - przewidzieć wydłużony czas zamykania i otwierania.
Jedno stanowisko w recepcji powinno być odpowiednio obniżone i cofnięte, by
istniały warunki do wygodnego podjazdu wózka inwalidzkiego oraz obsługi. Telefon
ogólnodostępny, tablice informacyjne oraz inne elementy wykończenia i
wyposażenia muszą uwzględniać potrzeby gości o różnym stopniu
niepełnosprawności.
Dla gości z wadą wzroku stosuje się niekiedy karty menu
opracowane pismem Braille'a, mapę plastyczną całego hotelu i przystosowanych
j.m. Punktowe oznaczenia numerów pokojów i innego typu udogodnienia umożliwiają
samodzielne poruszanie się po danym obszarze. Dla osób o zmniejszonym zakresie
widzenia kontrastuje się odpowiednio elementy posadzkowe, ścienne, przejścia,
różnice poziomów, krawędzie l skrajnie, intensyfikuje się w niektórych zespołach
oświetlenie, uczytelnia informacje wizualne i rozmieszczenie wszelkiego rodzaju
wyposażenia pomocniczego. Osobom z wadą słuchu przychodzi z pomocą sprzęt
elektroniczny w postaci telekomunikatorów przetwarzających impulsy nadawane na
specjalnych aparatach telefonicznych. Instalacje sygnalizacyjne, czy nawet
przetwarzanie zwykłego pukania do drzwi lub dzwonka telefonicznego na sygnały
świetlne, powinny uwzględnić ograniczony zasięg lub wręcz niedocieranie przekazu
fonicznego.
Przystosowane j.m. powinny posiadać specjalną sygnalizację
alarmową, połączoną z węzłami porządkowo-dyżurnymi i czasowym automatycznym
przełącznikiem na zespół recepcyjny.
Pokoje powinny być lokalizowane w części parterowej lub w niższych kondygnacjach
mieszkalnych, z zapewnieniem specjalnych warunków ewakuacyjnych.
W przypadku lokalizacji pionu pobytowego na wyższych
kondygnacjach - urządzenia dźwigowe powinny być odpowiednio przystosowane do
swobodnego przemieszczania się gości na wózku inwalidzkim. To przystosowanie
polega w szczególności na uwzględnieniu:
- odpowiednich gabarytów kabiny dźwigowej, w tym: szerokości otworu - 90 cm,
głębokości umożliwiającej swobodne umieszczenie wózka i osoby towarzyszącej,
- wydłużonego czasu otwierania l zamykania drzwi,
- możliwości zasięgu tej grupy użytkowników do panelu sterowniczego
(wewnątrz i na zewnątrz kabiny),
- czytelnej informacji o pracy dźwigu,
- dodatkowego składanego siedziska oraz poręczy w kabinie.
Przystosowanie j.m. powinno zaczynać się już od drzwi
wejściowych (klamka - zamek) i być odczuwalne w przedpokoju (szafa; wieszaki,
włączniki), w pokoju (rozmieszczenie wyposażenia meblowego) i w węźle
higieniczno sanitarnym. Korzystanie z odpowiednio dobranego osprzętu i obiektów
sanitarnych, właściwych zabezpieczeń pozwalających na samodzielne załatwianie
wszystkich czynności fizjologicznych i higienicznych, nie powinno osobie
niepełnosprawnej nastręczać żadnych trudności.
Główne zasady prawidłowego przystosowania j.m. to:
- uwzględnienie odpowiedniej powierzchni komunikacyjnej i manewrowej (pełny
obrót wózka-śr.150 cm) zapewniającej dostęp do wszystkich elementów
wyposażenia związanych z funkcją: wypoczynku nocnego, wypoczynku dziennego,
pracy, przeprowadzania zabiegów higieniczno-sanitarnych;
- zapewnienie swobodnego korzystania z wyposażenia uzupełniającego tj.
wewnętrznych i zewnętrznych środków łączności;
- stworzenie warunków pełnego bezpieczeństwa, likwidacja wszelkich znamion
izolacji i odcięcia od świata zewnętrznego;
- uwzględnianie również innych niesprawności wynikających z wieku i
związanych z tym naturalnych ubytków dotyczących: wzroku, słuchu, mniejszej
refleksyjności. mniejszego obeznania z nowoczesną techniką, ograniczoną
sprawnością fizyczną itd.
W średniej wielkości, a szczególnie w dużych hotelach, lokale
gastronomiczne rozmieszczone są na różnych poziomach, nie wyłączając ostatniej i
podziemnej kondygnacji. Zakładając pełną dostępność do wszystkich punktów
obsługowych, w tym również do lokali rozrywkowych, należy przewidzieć
odpowiednio wydzielone i przystosowane do potrzeb gości niepełnosprawnych dźwigi
osobowe.
Zakres przystosowania w omawianym pionie sprowadza się z reguły do:
- pełnej dostępności do wszystkich lokali poprzez likwidację wszelkich
barier technicznych, takich jak: progi, wąskie przejścia i przejazdy, schody,
brak powierzchni manewrowej, niewłaściwe oznakowanie i oświetlenie itd.;
- zapewnienie co najmniej 1-go stołu (4-osobowego) przystosowanego do
potrzeb gości niepełnosprawnych;
- posiadania możliwości zwiększenia liczby przystosowanych miejsc
gastronomicznych poprzez dodatkowe nakładki na stoły o podstawowych gabarytach
wymiarowych lub poprzez zastosowanie innych rozwiązań;
- stosowanie stołów o "talerzowych" podstawach, pozwalających na głębszy
podjazd wózka inwalidzkiego;
- przy przystosowanych stołach umieszczenie dodatkowych uchwytów
pozwalających na odstawienie laski, kul i ew. innych pomocy stosowanych przez
osoby chodzące z dysfunkcją kończyn dolnych.
Pion wielofunkcyjny i usług specjalnych powinien być
również przystosowany do potrzeb gości niepełnosprawnych. Dodać należy, że
liczba uczestników niepełnosprawnych uczestniczących w organizowanych przez
hotel sympozjach, seminariach, szkoleniach itp. stale wzrasta i udział ich ma
coraz większe znaczenie.
Przystosowanie tego pionu, ze względu na zmienność
aranżacyjną, różne formy obsługi oraz indywidualny charakter imprez stwarza
niewątpliwie dodatkowe trudności.
W małych zakładach hotelarskich podstawowe i uzupełniające
zespoły są obsługiwane przez jeden węzeł wejściowy. W hotelach średniej
wielkości pion wielofunkcyjny i usług specjalnych łączy się z reguły z węzłem
wejściowym obsługującym pion żywieniowo-gastronomiczny. W dużych kompleksach
hotelarskich o profilu kongresowym wydziela się specjalny podjazd wraz z
parkingiem i z oddzielnym wejściem dla tej grupy użytkowników oraz specjalny
węzeł recepcyjny dla VIP.
Generalnie zasady dotyczące przystosowania w pionie
wielofunkcyjnym w niczym się nie różnią od już omówionych, a dotyczących innych
zespołów obsługowych. Do indywidualnych elementów przystosowawczych należą:
- dodatkowe instalacje i osprzęt, wzmacniające odbiór fonii (indywidualne
aparaty lub inne formy regulowanej głośności w zależności od potrzeb
odbiorcy),
- dodatkowe ciągi ewakuacyjne, lub inne formy zabezpieczeń osób
niepełnosprawnych w warunkach zwiększonego zagrożenia ze względu na liczebność
uczestników dużych imprez itp.
Lokalizacja wydzielonych miejsc przeznaczonych dla
uczestników niepełnosprawnych zależy w dużej mierze od ukształtowania podłogi.
Najkorzystniej jest wydzielać miejsca dla tej grupy użytkowników w pierwszym
rzędzie względnie w wydzielonym aneksie w pobliżu drzwi.
Do hotelowego programu i oferty handlowej wprowadza się coraz powszechniej
usługi w zakresie:
- odnowy biologicznej,
- czynnego wypoczynku,
- zabawy i rozrywki.
Pion rekreacyjny jest trudny do przystosowania ze względu na
bardzo zindywidualizowane potrzeby, zmniejszony zakres samoobsługi wynikający z
reguły z ograniczeń sprawnościowych i zdrowotnych.
Rola minirecepcji urządzanej przy tym zespole w odniesieniu
do osób niepełnosprawnych nabiera szczególnego znaczenia - uzyskuje się tu
informację o możliwościach i zakresie korzystania z poszczególnych urządzeń oraz
niezbędnym dodatkowym zabezpieczeniu. Korzystanie z sauny, basenu kąpielowego,
siłowni itd. jest możliwe wyłącznie w jednostkach przystosowanych i pod nadzorem
personelu obsługowego. We współczesnym hotelarstwie rozbudowuje się zakres usług
fizykoterapeutycznych, a w szczególności: naświetlanie, hydromasaże,
specjalistyczne kąpiele, terapie prądami interferencyjnymi (jonoforeza,
diadynamik, utradźwięki, terapuls, magnetron) itd. Zakres dostępności tych
zabiegów oraz specjalistyczne wyposażenie powinny wynikać z odrębnych opracowań
i konsultacji.
Bilard, tenis stołowy z wolną przestrzenią pozwalającą na
swobodne manewrowanie wózkiem, kręgielnie z automatycznym podajnikiem kul - to
sposoby zapewnienia czynnego wypoczynku gościom niepełnosprawnym.
Zestaw urządzeń terenowych, które stosunkowo łatwo przystosować do tych
potrzeb to:
- minigolf (konieczne podjazdy do wszystkich stanowisk),
- pomosty widokowe i obserwacyjne stałe i sezonowe,
- stanowiska do wędkowania przybrzeżne i na specjalnych pomostach,
- podjazdy i stanowiska umożliwiające konną jazdę,
- wydzielone stanowiska na widowniach,
- grill terenowy,
- aneksy wypoczynkowe z wodą, zielenią.
Wymienione elementy związane z racjonalnym zagospodarowaniem
czasu wolnego mogą i powinny być dostępne dla wszystkich bez żadnych progów
technicznych. Przy rozmieszczaniu terenowych urządzeń należy dążyć do tworzenia
zespołów integracyjnych dla tej mini-społeczności, przebywającej okresowo
w "domu poza domem".
Po spełnieniu wymagań minimalnych (kategoryzacyjnych,
przepisów prawa budowlanego) o atrakcyjności, dostępności, zakresie wyposażenia
omawianego pionu decyduje również inwencja, wyobraźnia oraz profesjonalizm kadry
zarządzającej obiektem.
CIĄG
DALSZY W PUBLIKACJI
[hotelarze.pl
- 2003] |